Słownik pojęć

..”Dekarbonizacja – polega na zmniejszeniu emisji CO2 wynikających z działalności człowieka, z ostatecznym celem ich wyeliminowania. W praktyce dojście do zerowej emisji netto wymaga przestawienia się z paliw kopalnych na alternatywne niskoemisyjne źródła energii.

 

Dekontaminacja – proces polegający na usunięciu i dezaktywacji substancji szkodliwej (chemikaliów, materiałów radioaktywnych, czynników biologicznych), która zagraża życiu lub zdrowiu organizmu żywego poprzez kontakt bezpośredni lub używane sprzęty.

 

Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji – jest to instrument finansowy będący filarem mechanizmu sprawiedliwej transformacji.  Jego główny cel będzie stanowić dywersyfikacja gospodarcza obszarów najbardziej dotkniętych skutkami transformacji klimatycznej, w konsekwencji której dojdzie do konieczności przekwalifikowywania i aktywnej integracji pracowników oraz osób poszukujących pracy. FST będzie wykorzystywany głównie do udzielania dotacji.

 

GOZ – Gospodarka o obiegu zamkniętym to koncepcja zmierzająca do racjonalnego wykorzystania zasobów oraz ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko wytwarzanych produktów. Model ten ma na celu minimalizację zużycia surowców oraz powstawania odpadów, a tym samym zmniejszenie emisji i poziomów wykorzystania energii, poprzez tworzenie zamkniętej pętli procesów, w której powstające odpady traktowane są jako surowce w kolejnych etapach produkcyjnych.

 

Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji  – zaproponowany w ramach Europejskiego Zielonego Ładu będzie koncentrował się na regionach i sektorach, które najsilniej odczują skutki transformacji ze względu na swoją zależność od paliw kopalnych lub od procesów przemysłowych charakteryzujących się wysoką intensywnością emisji gazów cieplarnianych. Będzie opierał się na trzech głównych źródłach finansowania: Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, specjalnym systemie sprawiedliwej transformacji w ramach InvestEU oraz instrumencie pożyczkowym Europejskiego Banku Inwestycyjnego dla sektora publicznego gwarantowanym przez budżet UE.

 

OZE – Odnawialne Źródła Energii – źródła energii wykorzystujące naturalne zasoby Ziemi, ale nie powodujące ich długotrwałego niedoboru, ponieważ zasoby te w krótkim czasie ulegają odnowieniu w wyniku naturalnych procesów przyrodniczych. Zaliczamy do nich:

  • energię wodną;
  • energię wiatru;
  • energię promieniowania słonecznego;
  • energię cieplną wnętrza Ziemi;
  • energię pochodzącą z biomasy.

Wykorzystywanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w mniejszym stopniu negatywnie wpływa na środowisko naturalne niż wykorzystywanie do pozyskania energii paliw kopalnych. Przede wszystkim wykorzystywanie OZE ogranicza emisję gazów cieplarnianych, a także innych substancji szkodliwych. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii jest ściśle związane z polityką zrównoważonego rozwoju i ma kluczowe znaczenie w realizacji transformacji energetycznej kraju.

 

Prosument – zgodnie z ustawą o OZE: „Odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji, pod warunkiem że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, nie stanowi to przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej określonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 773).

 

Rekultywacja – nadanie lub przywrócenie gruntom zdegradowanym lub zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg. Grunty zrekultywowane podlegają zagospodarowaniu, czyli rolniczemu, leśnemu lub innemu rodzajowi użytkowania (wybrane metody rekultywacji gruntów: zalesianie, zalewanie, zasypywanie terenów kopalnianych).

 

Remediacja – (środek zaradczy) działania zmierzające do usunięcia lub zmniejszenia ilości zanieczyszczeń powierzchni ziemi, wprowadzonych do niej w wyniku działalności człowieka. Celem remediacji jest przywrócenie środowisku – glebie, leżącej pod nią ziemi i wodom gruntowym – jego wcześniejszych wartości użytkowych. Proces polega na zmniejszeniu ilości substancji zagrażających środowisku, bądź ograniczaniu rozprzestrzeniania się tych substancji w gruncie, aby zanieczyszczone tereny nie zagrażały zdrowiu ludzi oraz środowisku.

 

Renaturalizacja – proces przywracania środowisku stanu naturalnego, możliwie bliskiego stanowi pierwotnemu sprzed wprowadzenia w nim zmian przez człowieka.

 

Rewitalizacja – proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji.

 

Sprawiedliwa Transformacja – jest to proces, który obejmuje całą  sferę społeczno-gospodarczą oraz opisuje zmiany polegające na wycofywaniu szkodliwych dla ludzi, klimatu i środowiska technologii. Odnosi się ona do opracowywania planów, strategii i inwestycji prowadzących do stworzenia alternatywnych, „zielonych” miejsc pracy i ochrony pracowników z branży energetycznej, którzy są zagrożeni zmianą lub utratą zatrudnienia.

 

Subregion koniński / Wielkopolska Wschodnia – część województwa wielkopolskiego, obejmująca obszar miasta Konin oraz powiatów: kolskiego, konińskiego, słupeckiego i tureckiego.

 

Transformacja Energetyczna  – to przejście do zrównoważonych gospodarek za pomocą odnawialnych źródeł energii, oszczędzania energii oraz podnoszenia efektywności energetycznej, zgodne z zasadą zrównoważonego rozwoju. Ostatecznym celem transformacji jest całkowite zastąpienie węgla i innych nieodnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym.

 

Zasada „Zanieczyszczający płaci” – zasada oznaczająca, że zanieczyszczający pokrywa koszty spowodowanego przez siebie zanieczyszczenia, w tym koszty środków wprowadzonych w celu zapobieżenia i zaradzenia temu zanieczyszczeniu oraz jego kontroli, a także koszty ponoszone w związku z nim przez społeczeństwo.

 

Zasada DNSH „Do No Significant Harm” (nie czyń znaczących szkód) – jest to nowa zasada horyzontalna dla przedsięwzięć wspieranych środkami Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2021-2027. Nadanie jej rangi zasady horyzontalnej oznacza, że ma być ona stosowana w projektach powszechnie, przekrojowo, w możliwie szerokim zakresie.

 

PRZYJĘTE SKRÓTY:

B+R – Badanie i Rozwój

EE – Efektywność Energetyczna

EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

EFS+ – Europejski Fundusz Społeczny +

FEW 2021-2027 – Program Fundusze Europejskie dla Wielkopolski

IP – Instytucja Pośrednicząca

IZ – Instytucja Zarządzająca

TPSTWW – Terytorialny Plan Sprawiedliwej Transformacji Wielkopolski Wschodniej

WW – Wielkopolska Wschodnia 

Skip to content